HIV vs SAY
HIV/AIDS
LEH CHHANDAM TURA CHHANDAM
“Thi tura hruaite chu
chhan chhuak la, thah mai turte chu chhan chhuak thuai rawh,”(Thufingte 24:11)
Prepared
by : Cadet Malsawmdawngliana
Thuhma:
Vawiin hian Salvation Army Youth
ten a kan innghahna Thufingte 24:11 hrereng chungin HIV/AIDS chungchang kan zir
ho dawn a ni.
Engnge HIV chu
ni a?
HIV chu AIDS natna thlentu hrik a
ni a, taksa a a luh chuan mihring taksaa natna dotu (Immune system) te zawi
muangin an ei chhe thin a, chuti chuan nasa takin HIV chu taksa ah a inthlahpung thin.
HIV lampum chu
H -
Human (Mihring)
I -
Immuno deficiency (natna dotu tlakchhamna)
V -
Virus (natna hrik)
Engnge ni AIDS chu?
AIDS chu HIV avanga taksaa natna dotuten hna
an thawh that theih loh avanga miin natna hrang hrang a lo kai hian AIDS vei kan ti thin.
AIDS lampum chu
A -
Acquired (kai chawp)
I -
Immuno (natna dotu)
D -
Deficiency (tlakchhamna)
S -
Syndrome (natna hrang hrang a ruala vei/kai)
Tute nge
chhandam tura chhandam chu: Keini Salvation Army ten kokia ‘S’
pahnih kan bel hi, midangte chhandamna atana thawktu tur, chhandam la ni velo
te tana chhandamna kawng kawhhmuhtu tihna a ni a, HIV/AIDS vei mek te, miten an
thinhrik leh an entleu te tan a thawktu tur kan ni e.
A in kai chhawn
theihna te :
1) Mipat hmeichhiatna 2) Syringe thianghlimlo inhmantawm atang te
3) Nu in anaupai atangte 4) Thisen thianghlimlo dawn
atang te
Mizoram dinhmun
:
Kum 1990 atanga
October 2013 thleng khan Mizoramah thisen endik mi 2,55,453 zinga 8,516 chu HIV
hrik pai an ni tih hmuh chhuah a ni a, AIDS vangin mi 694 an thi tawh a ni.
-
Mipat hmeichhiatna atang : Mipa - 3206 Hmeichhia - 2589 Belhkhawm - 5795
-
Hriau inhman tawm atang : Mipa - 1864 Hmeichhia - 324 Belhkhawm - 2188
-
Nu atanga kai : Mipa - 153 Hmeichhia - 155 Belhkhawm - 308
-
Chhan dang : Mipa - 134 Hmeichhia - 91 Belhkhawm - 225
- Belhkhawm : Mipa - 5357
Hmeichhia - 3159 Total – 8516
Hre ve teh :
Tun ah hian HIV
pai tamtak endawng leh thinhrik hlauh vanga la in puang ngamlo hi tam tak an
awm a.Chu chuan a thawktu te tan harsatna athlenin a darh zau phah em em a ni.
Chuvangin keini a kailo te hi kai velo tur a kan inven rualin a kaitawhte kan
en dan pawh hi thlak a tul ta hle mai. Mihring ve tho Lalpan a duh taka a siam,
a hmangaih em em te an ni a, kan unau te kan thiante an ni bawk. Tun ah hian
AIDS pawh hi natna pakhat ve maia kan ngaiha, a veite hmangaihna nena kan
tanpui zawk a hun ta hle ani.
Keini hian he natna darh zeltur vennana hmalatu
pawl kan neih te hi, daltu niloin tanpuitu nih theuh tum ila, anatna veitu
mihringa kha niloin a natna zawk HIV/AIDS kha kan do tur diktak chu a ni e.
HIV/AIDS chungchang hi MSACS Office ah te,NGO Dropping centre ah te, ICTC leh
District Hospital-ah te zawh fiah a, a thlawna in enkawl theih reng a ni a, damna
famkim erawh Lal Isua ah chauh a awm tih kan hre reng dawn nia.
Kan
ko ah Lalpan a nghat :
Tin,
ani chuan anmahni chu a han hmuh chuan an hnenah “Puithiamte hnenah va in entir
rawh u” a ti a (Luka 17:11)
Kum 1981 khan HIV hrik hi hmuhchhuah ani a,
Mizoram ah chuan kum 1990 kha kan
hmelhriat tan kum ani awm e. Tunah erawh
chuan hmelhriatloh chu finlohna chi khat a ni ta , tunlai khawvel ah kan awm ve
anih si chuan hre tur a ngaih kan ni ringawt. Keini Salvation Army ngat phei
chu hre chianga, midangte hrilh hretu leh a darh zeltur ven hi kan kovah Lalpan
a nghat kan ti thei hial awm e.
Kan Bible chang tarlan ang hian Isua
Jerusalem khua a akal dawn in khaw pakhatah Phar sawmte nen an in tawk a, chung
phar te chuan Isua chu tidam turin an ngen a ni. Chung hun lai chuan AIDS natna
hi ala awm lo a, Phar chu natna tenawm ber, tihdam theihloh a ni a, a veite
pawh thinhrik leh endawng an ni thin. Kan tunlai huna AIDS natna vei te kan en dan ang chiah hi a ni a, tuman
engahmah an ngailo in, an kawmserh hial reng a ni. Nimahsela Lal Isua chuan
chung mite chu a hmangaiha, a khawngaih a “Puithiam te hnenah va in entir tawh
u” a ti a. Hei hi Lal Isua tawngkam ngei ani, heta Lal Isuan mawhphurna min pek
hi kan hriat chian a pawimawh hle mai, phar sawmte chu Puithiam hnenah va in
entir turin a ti a, an kal kawng ah an dam ta anih kha. Chu mawhphurhna chu
vawiin thleng hian ala danglam lo a, kha Lal Isua huna phar natna veiten
puithiam an mamawh ang khan heng kan tunlai
huna AIDS vei mek te hian rilru leh thlarau tidam theitu puithiam te hi min
mamawh em em a, chu mawhphurhna chu kan kohvah ngei hian Lalpan a nghat
a ni. Thah mai turte, thi mek te chhanchhuak tura kan kova mawhphurhna awm hlen chhuak tur
chuan keini chhandam tura chhandam te hian tan ila thar leh teh ang u.
Pathian hmangaihna :
(Rom
8:38-39)
Thihna te, nunna te, vantirhkoh te...reng rengte pawhin, kan Lalpa Krista Isuaa
awm Pathian hmangaihna ata chu min then theilo ang tih dik takin ka hre si a.
Pathian
min hmangaihna hi a va ropui em, mi zawng zawng hi hmangaihna ang khat vekin
min hmangaih a ni. Krista Isuaa awm Pathian hmangaihna a ta chu eng thil mahin,
thihna meuh pawhin min then theihloh thu kan hmu a, AIDS ka vei emaw veilo emaw, ka Positive/Negative
lam kha nilo in kan zavai hian min hmangaih em avangin kan tan a nun a rawn
hlan a ni. Tirhkoh Paula chuan Pathian hmangaihna ata chu engmahin a then
theihloh thu (Rom 8:35) ah chiang takin a sawi a. chuvangin heng natna
hi kanlo vei anih pawhin Pathian hmangaihna hmuh chhuah phah nan te hman tum ta
ila, kan veilo anih pawh in Pathianin thleibik neilo a min hmangaihthu
puangchhuak tu niin, thi tura hruai mek, AIDS vei mekte chu chhanchhuak turin
kan puanzar i chawi sang ang u.
Kan velah, kan khua ah, kan inchhungah ngei
ngei sualin min luhchilha, kan thalaipui ten mangang in min auh hi! HIV natna
hlauhawm chuan mitam tak a tibuai a, manganga lungngaiin khawvel hi an hmang
mek asin. Chung mite chu Lalpan ahmangaih em em te an ni, thihna lamtluangah
zawi muangin an kal mek zel a, thi tura
hruaite chu chhanchhuak tur in keini chhandam tura chhandam te hian kan puanzar
i chawisang leh ang u
Kan kianga awm
reng Pathian :
Johana 3:16- ‘Pathianin
khawvel a hmangaih em em a, tichuan a fapa mal neihchhun a pe a..’ tih min
hrilh a . HIV/AIDS ka/i vei avang hian mi tam takin min ngaihsak loa, min
endawng fo thin. Ni e! khawvel mite chuan min nuihzatin, min diriama, kan
chahthlak hun min thlir a ni ber e. Nimahsela hmangaih tawplova min hmangaihtu
vanah Isua kan nei tih kan hriat reng a pawimawh. Pathian chuan englaimahin min
kalsan ve ngailo. Hebrai 13:15 ah chuan Isuan englaimah a min thlahthlam
lohzia, leh min kalsan ngailohzia kan hmu bawk a, hmangaih tawp lova min hmangaih
tu kan Pathian hi bel ila, heng mihring ngaiha vanduaina leh hreawmnate hi,
ahmangaihna min hmuh chian tirtu alo ni zawk thei dawn a ni. Kan nunhlui chu
chhiartlak awmlo mahse Lalpan ngaihdam theihloh a neilo a, min hmangaih em a
vangin kan sualte chu sen lar angin awm tawh mahse vur angin min ti var leh
thei ani (Isaia 1:18). A hnena kan kir leh hun nghakin kan kiangah min
nghak reng a ni.
Khaikhawmna:
Thil engpawh tiin eng kawng pawh zawh ila,
ruihhlo leh mipat hmeichhiatna ah tlan in, zu hmun hlimna leh khawvel pawh chen
ila, a tawp ah (thih dawn ah) chuan Isua kan mamawh tho tho tih hi thudik
kumhlun, sakawlh rorelna ni thleng a dik tur chu ani. Hlimna ral leh mai tur
chena AIDS natna veita te hian tanpuitu an mamawhin Lal Isua an ngai khawp mai.
Tihtakmeuhin ka hrilh a che nang ringtu Lalpa mihriat, heng kan unau Aids natna
veite hi hmusitin i endawnglo hram ang u. I Korinth 13:1 ah chuan ‘Mihring
tawngte leh vantirhkoh tawngte in thu sawi mahila hmangaihna ka neih
siloh chuan’...a ti a. Chu hmangaihna Pa atanga chhuak zawk ngei khan hmangaihin enkawlin kawm hlim ila, chu
chu chhandam tura chhandamte rawngbawlna tur a Lalpan alo ruat, kan thupui in
nghahna “Thi tura hruaite chu chhanchhuak la, thah mai tur te chu chhan chhuak
thuai rawh” ngei kha ani si a.
“Lalpan kan
za atan Mal min sawmsak rawh se”
_____________________________________________________________
Comments
Post a Comment