HIV vs SAY

         HIV/AIDS LEH CHHANDAM TURA CHHANDAM
                   “Thi tura hruaite chu chhan chhuak la, thah mai turte chu chhan chhuak thuai rawh,”(Thufingte 24:11)
                                                                                                                Prepared by : Cadet Malsawmdawngliana


Thuhma:
Vawiin hian Salvation Army Youth ten a kan innghahna Thufingte 24:11 hrereng chungin HIV/AIDS chungchang kan zir ho dawn a ni.


Engnge HIV chu ni a?
          HIV chu AIDS natna thlentu hrik a ni a, taksa a a luh chuan mihring taksaa natna dotu (Immune system) te zawi muangin an ei chhe thin a, chuti chuan nasa takin  HIV chu taksa ah a inthlahpung thin.
HIV   lampum chu
H       -  Human (Mihring)
I         -  Immuno deficiency (natna dotu tlakchhamna)
V       -  Virus (natna hrik)


Engnge ni AIDS chu?
          AIDS chu HIV avanga taksaa natna dotuten hna an thawh that theih loh avanga miin natna hrang hrang a lo kai hian AIDS  vei kan ti thin.
AIDS lampum chu
A        -  Acquired (kai chawp)
I         -  Immuno (natna dotu)
D       -  Deficiency (tlakchhamna)
S        -  Syndrome (natna hrang hrang a ruala vei/kai)


Tute nge chhandam tura chhandam chu: Keini Salvation Army ten kokia ‘S’ pahnih kan bel hi, midangte chhandamna atana thawktu tur, chhandam la ni velo te tana chhandamna kawng kawhhmuhtu tihna a ni a, HIV/AIDS vei mek te, miten an thinhrik leh an entleu te tan a thawktu tur kan ni e.


A in kai chhawn theihna te :
1) Mipat hmeichhiatna  2) Syringe thianghlimlo inhmantawm atang te
3) Nu in  anaupai atangte 4) Thisen thianghlimlo dawn atang te

Mizoram dinhmun :
            Kum 1990 atanga October 2013 thleng khan Mizoramah thisen endik mi 2,55,453 zinga 8,516 chu HIV hrik pai an ni tih hmuh chhuah a ni a, AIDS vangin mi 694 an thi tawh a ni.
- Mipat hmeichhiatna atang : Mipa - 3206 Hmeichhia - 2589 Belhkhawm - 5795 
- Hriau inhman tawm atang : Mipa - 1864 Hmeichhia - 324 Belhkhawm - 2188
- Nu atanga kai : Mipa - 153 Hmeichhia - 155 Belhkhawm - 308
- Chhan dang : Mipa - 134 Hmeichhia - 91 Belhkhawm - 225
- Belhkhawm : Mipa - 5357 Hmeichhia - 3159 Total – 8516

Hre ve teh :
                               Tun ah hian HIV pai tamtak endawng leh thinhrik hlauh vanga la in puang ngamlo hi tam tak an awm a.Chu chuan a thawktu te tan harsatna athlenin a darh zau phah em em a ni. Chuvangin keini a kailo te hi kai velo tur a kan inven rualin a kaitawhte kan en dan pawh hi thlak a tul ta hle mai. Mihring ve tho Lalpan a duh taka a siam, a hmangaih em em te an ni a, kan unau te kan thiante an ni bawk. Tun ah hian AIDS pawh hi natna pakhat ve maia kan ngaiha, a veite hmangaihna nena kan tanpui zawk a hun ta hle ani.
                                Keini  hian he natna darh zeltur vennana hmalatu pawl kan neih te hi, daltu niloin tanpuitu nih theuh tum ila, anatna veitu mihringa kha niloin a natna zawk HIV/AIDS kha kan do tur diktak chu a ni e. HIV/AIDS chungchang hi MSACS Office ah te,NGO Dropping centre ah te, ICTC leh District Hospital-ah te zawh fiah a, a thlawna in enkawl theih reng a ni a, damna famkim erawh Lal Isua  ah  chauh a awm tih kan hre reng dawn nia.

Kan ko ah Lalpan a nghat :

Tin, ani chuan anmahni chu a han hmuh chuan an hnenah “Puithiamte hnenah va in entir rawh u” a ti a (Luka 17:11)
                  Kum 1981 khan HIV hrik hi hmuhchhuah ani a, Mizoram ah chuan kum 1990  kha kan hmelhriat  tan kum ani awm e. Tunah erawh chuan hmelhriatloh chu finlohna chi khat a ni ta , tunlai khawvel ah kan awm ve anih si chuan hre tur a ngaih kan ni ringawt. Keini Salvation Army ngat phei chu hre chianga, midangte hrilh hretu leh a darh zeltur ven hi kan kovah Lalpan a nghat kan ti thei hial awm e.

            Kan Bible chang tarlan ang hian Isua Jerusalem khua a akal dawn in khaw pakhatah Phar sawmte nen an in tawk a, chung phar te chuan Isua chu tidam turin an ngen a ni. Chung hun lai chuan AIDS natna hi ala awm lo a, Phar chu natna tenawm ber, tihdam theihloh a ni a, a veite pawh thinhrik leh endawng an ni thin. Kan tunlai huna AIDS natna  vei te kan en dan ang chiah hi a ni a, tuman engahmah an ngailo in, an kawmserh hial reng a ni. Nimahsela Lal Isua chuan chung mite chu a hmangaiha, a khawngaih a “Puithiam te hnenah va in entir tawh u” a ti a. Hei hi Lal Isua tawngkam ngei ani, heta Lal Isuan mawhphurna min pek hi kan hriat chian a pawimawh hle mai, phar sawmte chu Puithiam hnenah va in entir turin a ti a, an kal kawng ah an dam ta anih kha. Chu mawhphurhna chu vawiin thleng hian ala danglam lo a, kha Lal Isua huna phar natna veiten puithiam an mamawh ang khan heng  kan tunlai huna AIDS vei mek te hian rilru leh thlarau tidam theitu puithiam te hi min mamawh em em a, chu mawhphurhna chu kan kohvah ngei hian Lalpan a nghat a ni. Thah mai turte, thi mek te chhanchhuak tura  kan kova mawhphurhna awm hlen chhuak tur chuan keini chhandam tura chhandam te hian tan ila thar leh teh ang u.

Pathian hmangaihna :
(Rom 8:38-39) Thihna te, nunna te, vantirhkoh te...reng rengte pawhin, kan Lalpa Krista Isuaa awm Pathian hmangaihna ata chu min then theilo ang tih dik takin ka hre si a.
Pathian min hmangaihna hi a va ropui em, mi zawng zawng hi hmangaihna ang khat vekin min hmangaih a ni. Krista Isuaa awm Pathian hmangaihna a ta chu eng thil mahin, thihna meuh pawhin min then theihloh thu kan hmu a,  AIDS ka vei emaw veilo emaw, ka Positive/Negative lam kha nilo in kan zavai hian min hmangaih em avangin kan tan a nun a rawn hlan a ni. Tirhkoh Paula chuan Pathian hmangaihna ata chu engmahin a then theihloh thu (Rom 8:35) ah chiang takin a sawi a. chuvangin heng natna hi kanlo vei anih pawhin Pathian hmangaihna hmuh chhuah phah nan te hman tum ta ila, kan veilo anih pawh in Pathianin thleibik neilo a min hmangaihthu puangchhuak tu niin, thi tura hruai mek, AIDS vei mekte chu chhanchhuak turin kan puanzar i chawi sang ang u.
                Kan velah, kan khua ah, kan inchhungah ngei ngei sualin min luhchilha, kan thalaipui ten mangang in min auh hi! HIV natna hlauhawm chuan mitam tak a tibuai a, manganga lungngaiin khawvel hi an hmang mek asin. Chung mite chu Lalpan ahmangaih em em te an ni, thihna lamtluangah zawi muangin an kal mek zel a,  thi tura hruaite chu chhanchhuak tur in keini chhandam tura chhandam te hian kan puanzar i chawisang  leh ang u

                 Kan kianga awm reng Pathian :
Johana 3:16- ‘Pathianin khawvel a hmangaih em em a, tichuan a fapa mal neihchhun a pe a..’ tih min hrilh a . HIV/AIDS ka/i vei avang hian mi tam takin min ngaihsak loa, min endawng fo thin. Ni e! khawvel mite chuan min nuihzatin, min diriama, kan chahthlak hun min thlir a ni ber e. Nimahsela hmangaih tawplova min hmangaihtu vanah Isua kan nei tih kan hriat reng a pawimawh. Pathian chuan englaimahin min kalsan ve ngailo. Hebrai 13:15 ah chuan Isuan englaimah a min thlahthlam lohzia, leh min kalsan ngailohzia kan hmu bawk a, hmangaih tawp lova min hmangaih tu kan Pathian hi bel ila, heng mihring ngaiha vanduaina leh hreawmnate hi, ahmangaihna min hmuh chian tirtu alo ni zawk thei dawn a ni. Kan nunhlui chu chhiartlak awmlo mahse Lalpan ngaihdam theihloh a neilo a, min hmangaih em a vangin kan sualte chu sen lar angin awm tawh mahse vur angin min ti var leh thei ani (Isaia 1:18). A hnena kan kir leh hun nghakin kan kiangah min nghak reng a ni.

           

Khaikhawmna:
                       Thil engpawh tiin eng kawng pawh zawh ila, ruihhlo leh mipat hmeichhiatna ah tlan in, zu hmun hlimna leh khawvel pawh chen ila, a tawp ah (thih dawn ah) chuan Isua kan mamawh tho tho tih hi thudik kumhlun, sakawlh rorelna ni thleng a dik tur chu ani. Hlimna ral leh mai tur chena AIDS natna veita te hian tanpuitu an mamawhin Lal Isua an ngai khawp mai. Tihtakmeuhin ka hrilh a che nang ringtu Lalpa mihriat, heng kan unau Aids natna veite hi hmusitin i endawnglo hram ang u. I Korinth 13:1 ah chuan ‘Mihring tawngte leh vantirhkoh tawngte in thu sawi mahila hmangaihna ka neih siloh chuan’...a ti a. Chu hmangaihna Pa atanga chhuak zawk ngei  khan hmangaihin enkawlin kawm hlim ila, chu chu chhandam tura chhandamte rawngbawlna tur a Lalpan alo ruat, kan thupui in nghahna “Thi tura hruaite chu chhanchhuak la, thah mai tur te chu chhan chhuak thuai rawh” ngei kha ani si a.

                                    “Lalpan kan za atan Mal min sawmsak rawh se”

                        _____________________________________________________________

                       


Comments

Popular posts from this blog

Ringtu Nunnghet

Tumkau Ni (Palm sunday)

Pathian thil phut rorelna dik

Good friday sermon : Isua thusawi

Tuh rah seng

Mother's Day (Nute ni)

William Booth, Booth Tucker(Fakir Singh) leh Pu Kawlkhuma

Missionary sunday (mizo)

Khawvel zawng zawngah kal ula(outreach sermon)

A te ber pawh Lalpan a hmang duh(Least Coin sunday)