KUTKHUANG, TAWTAWRAWT LEH SIPAIHOTE LALPA
KUTKHUANG, TAWTAWRAWT LEH SIPAIHOTE LALPA - Captain Malsawmdawngliana
Salvation Army rawngbawlna a bet tlat leh mite pawhin neitu en a min en kan rimawi hmanrua danglam bikte leh Sipai pawl nena inhmeh em em mai, kan Pathian sawina ‘Sipaihote Lalpa’ tih te hi bihchiang dawn teh ang.
1. Kut khuang leh Darbenthek : Sipai pawl ten mawi tak leh thiam taka Pathian fak leh chawimawi nana kan hman kutkhuang/darbenthek(Timbrel display) hi bible ah hian a vang lo hle mai, tum 16 lai Bible ah hian a hming leh hmanna tih lan a ni. Kohhran dangte neih ve loh Bible a Pathian fakna lar ber pawl ni bawk si kan nei hi kan nihlawh hle mai, tan ila sauh sauh ang u. Timbrel leh Tambourine hi thil in ang sawi dan hrang niin a langa (Tambourine hi tun hma an sawi dan a ni a, tunlai tawngin Timbrel), chutih rualin kut khuang (Timbrel) leh darbenthek (Cymbal) hi a inang chiahlo thung, Mizorama kan hman tan erawh chu 1932 vel ve ve niin sawi ani a, zaikhawm leh Biak In zai te an lo rem thin a ni. Kut khuang hi a lar chho ta zawk a ni a, Step neia mumal taka mi engemaw zatin an han ben rual thup thup ang chi hi kum 1972 vel chauh a ni awm e.
Exodus
15:20 “Tin, zawlnei Miriami, Arona farnuin khuangte a keng a; tin hmeichhia
zawng zawngin khuangte kenga lamin an zui chhuak ve ta hlawm a” Khuang tih
hi han sawi chiang deuh ila, RSV, AV leh KJV bible leh Salvation army in kan
hman ber NIV ah chuan ‘Timbrel’ tih a ni a, GNB leh ESV ah chuan Tambourine a
ti thung a, khawvela dictionary lar leh rintlak ber pawl Oxford dictionary kan
rawn chuan Timbrel/Tambourine chu mizo in khuang nufa kan tih ang hi nilovin, Sipai
pawl in kan hman thin kutkhuang (timbrel) ngei hi a ni.
Bible chang lar em em mai pakhat chauh sawi leh ila, Sam 150:4 “Perkhuang leh tingtangin amah chu fak rawh u. Khuangte leh lamin amah chu fak ula: Tingtang chi hrang hrang leh phenglawngin amah chu fak rawh u” Heta khuang tia lehlin hi English ah chuan Timbrel tih a ni bawk.
Mizo khuang hi amah(Pathian) fak nan a tangkai em em a, sipai pawl hi Pathian faknan a Biak in a lalut tu hmasa pawh kan ni nghe nghe, khuang lova chai chu engmahlo sawina ani a, khuang nufa chum chilh ngat loh chuan he Mizo thlarau hian Pathian a fak thiam mang tlat lo! Chutih rualin Pathian in amah fakna tur a sawi bible in min hrilh zinga mi, tum 16 lai lo lang tak zawka hi chu kutkhuang hi a ni e.
2. Tawtawrawt : Kohhran unau dangten an awh em em chu tawtawrawt hi a ni. Pu Buanlawma CSM (L) Hebron corps Kawnpui khan Thla(moon)ah Sipai pawl puanzar hi zar ani reng em? tih a zawh tuma an rawn chhan khan tawtawrawt an rawn present nghe nghe a, chutiang taka sap ram, Mizoram leh khawvel huap a kan uar a kan che lek viau tawtawrawt hi kan la hmang tangtai reng em?
Juda te hian tawtawrawt kut an hmang thin a, chu chuan Setana a ti zam hle niin an ngai. Juda te thla chhiara thla sarihna, Tisri thla ni hmasa ber chu ‘ tawtawrawt ham hriatrengna ni’ a ni ang a, tuman hna reng reng thawhloh tur a ni (Lev 23:24), he ni hi hman chhunzawm zel a ni a (Neh 8:1-12). Tin, Lal Isua lokal leh hunah hian tawtawrawt ri ropui lutuk a rawn hmang dawn a(I thes 4:16-17) eng hla leh tu phuah nge a rawn hman dawn hre lo mah ila, van lam tawtawrawt chu a ropui viau tur a ni. Tawtawrawt hnuhnungber a rik hunah chuan tih danglam kan nih tur thu pawh kan hmu a (I kor 15:51-52)tawtawrawt hi a lo va pawimawh em. kum 1973 khan Lunglei lam Band in Lungpho khua an tlawh dawn a, sawi lawk lemlo in an khaw kawtchhuah a tangin tawtawrawt an ham thut mai chu mi an chiai nasa hle ni tur ani, Pu Lalaua(L) pawhin “Lalpa kan la inringlo, khawnge ka nupui fanaute an awm” a ti chul mai a ni awm e! Chu mai ala ni lo, Thuthlunghlui ah chuan Indona ah a serh zinga mei ang, raldona’n a pawimawh em em mai a ni. Jeriko kulh ropui tih chim nan te, midian ho beih nan te an ralthuam tha ber a ni tlat.
Pathianin Mosia hnenah Silver Tawtawrawt pahnih siam turin a ti a, a hman dan tur fel takin a siam sak a(Num 10:1-10) Biakin chhung chauh nilo ral hma tawng anih zia te pawh kan hmu (Joshua). Tawtawrawt hi mumal neilo a a rik chuan tunge ral kap turin inbuatsaih ang? (I Korin 14:8). Vawiin hian Raldo nan nge kan hmana, keimahni inthiam siak nan? Tawtawrawt ham a khaw tam tak kan hrut lai khan sipai pawl leh Pathian ram kan zauh duai duai ani lawm ni? Tawtawrawt chu a la chau lovang! A hmangtu sipai zawk ah hian ‘zamlai rel leh chuai’ kan awm a nilo maw? khawnge tawtawrawt ham thiam te u tan han la thar leh teh u khai.
3. Sipaihote Lalpa : “AW kulh kawngkate u, in lu chungte kha chawi sang ula, A ni, kawngkhar hlunte u, chawisang rawh u; Tichuan ropuina Lal hi a lo lut dawn nia. Chu ropuina Lal chu tunge ni? Sipaihote Lalpa chu,a mah ngei hi ropuina Lal chu a ni”(sam 24:9-10). He thu lar tak han chhiar hian mi tam takin sipai (Salvation army) te Lalpa a kawk deuh riau in an hre thin a, mahse chutiang chu ani lem chuanglo.
Sipaihote Lalpa hi Thuthlung hlui ah ringawt vawi 267 zet kan hmu a, Grik ‘YAWEH Saboath’ hi English ah Lord of Hosts leh Almighy tiin KJV leh NIV chuan an dah a, mahse a hmang tluanchhuak vek lemlo. A chang chuan engkimtithei tih nan te, chungnungber tih nan te leh mipuite Lalpa tihte in an letling tho bawk. Tuna mizo bible(BSI) lehlin thar ah hian ‘Engkim Lalpa’ tiin a dah a, mahse theologian tam takin an pawm chuang lo a ni. Israel te nun chu indo nun a ni a, an Pathian pawh indo thin angin an ngai a, indonaah hnehna an chan chuan kan Pathian a chak an ti thin, an mahni chu Pathian sipaite ah an inngai a ni.
Hman dan chi hrang leh kawh theih chi hrang a nei ani ang, vawiin thlengin scholar te ngaihdan pawh a in ang lo a, lehlin tharah thlak ni tawh mahse kan lo hriat than leh rilru a bet tawh ‘Sipaihote Lalpa’ tih hian a awmze bul tak chu a phawk tha zawk ang an tih chu. Sermon leh tawngtainaah pawh sipaihote Lalpa ti dum dum mah ila kan tisual chuang awm lo ve.
Bible lehlin dan leh ziak hrang hrangte, hrilfiahna leh chhuizauna thenkhat te kan thai langa, a dik tawk lo ve tia kan selna lam nilo in, kan hriatna tizautu ah te, kan sipai pawl tih dan leh bible in milzia te, leh keimahni kan infuihtharna lam zawk atan a ni.
Comments
Post a Comment